Uznawany za „łącznika” między polską i światową socjologią oraz wychowawcę wielu wybitnych badaczy społecznych, Florian Znaniecki urodził się w 1882 r. w Świątnikach niedaleko Brześcia Kujawskiego, zmarł w 1958 r. w Urbana-Champaign (Illinois, USA). Socjolog, psycholog społeczny i filozof. Studiował w Genewie, Zurychu, Paryżu, Krakowie i Warszawie. Jego wykładowcami byli m.in. Abroteles Eleftheropoulos, Émile Durkheim, Lucien Lévy-Bruhl i Fryderyk Rauh, a w Polsce – Maurycy Straszewski, Stefan Pawlicki i Władysław Heinrich. Po studiach współpracował z przedstawicielami lwowsko-warszawskiej szkoły filozoficznej, a także z Edwardem Abramowskim, Stefanem Czarnowskim, Ludwikiem Krzywickim i Władysławem Grabskim. Od 1913 r. prowadził badania wraz z Williamem I. Thomasem pod auspicjami Uniwersytetu w Chicago (od 1917 r. jako wykładowca tamtejszego Wydziału Socjologii), których owocem było wydanie The Polish Peasant in Europe and America (1918-20).
Twórca metody biograficznej w socjologii (organizator pierwszego w świecie konkursu naukowego na autobiografie – życiorysy robotników, 1921) i własnej, oryginalnej teorii, wyprzedzającej w wielu miejscach późniejsze dokonania w socjologii. Założyciel pierwszej w Poznaniu i w Polsce socjologii akademickiej (1920), inicjator powstania „Przeglądu Socjologicznego” (1930), integrator polskiego środowiska naukowego ze światowym ruchem socjologicznym. Profesor Uniwersytetu Poznańskiego i University of Illinois, przewodniczący Amerykańskiego Towarzystwa Socjologicznego (1953-54). Twórca szkoły socjologicznej zwanej w świecie „polską”, a w Polsce – „poznańską”. Za przedstawicieli tej szkoły uważa się m.in. Józefa Chałasińskiego, Franciszka Mirka, Jerzego Piotrowskiego, Tadeusza Szczurkiewicza, Zygmunta Dulczewskiego, Ludwikę Dobrzyńską-Rybicką, a także Theodora Abla.
Wśród poznańskich współpracowników F. Znanieckiego wymienić trzeba również wybitnego prawnika, filozofa i socjologa, Czesława Znamierowskiego, a wśród jego uczniów – Jana Szczepańskiego, późniejszego przewodniczącego Międzynarodowego Stowarzyszenia Socjologicznego (ISA), Jerzego Zubrzyckiego, profesora Uniwersytetu w Canberze, twórcy koncepcji wielokulturowości w Australii, Stanisława Andrzejewskiego (Andreskiego), profesora Uniwersytetu w Reading, Stefana Golachowskiego, profesora Uniwersytetu Wrocławskiego, geografa społecznego i znawcę Śląska Opolskiego, Stanisława Kowalskiego, pedagoga, profesora Uniwersytetu Poznańskiego czy Helenę Miller-Csorbę z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Do socjologów amerykańskich należących do młodszego od F. Znanieckiego pokolenia, którzy pozostawali pod dużym wpływem jego prac i kontaktów z nim, należeli między innymi Robert Bierstedt i Max Kaplan.
Pośród najważniejszych prac F. Znanieckiego, publikowanych w różnych językach, warto wymienić następujące tytuły: Rzeczywistość kulturowa (oryg. Cultural Reality, 1919), Upadek cywilizacji zachodniej (1921), Wstęp do socjologii (1922), Socjologia wychowania (t. 1: 1928, t. 2: 1930), Miasto w świadomości jego obywateli (1931), Metoda socjologii (oryg. The Method of Sociology, 1934), Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości (1934), Społeczne role uczonych (oryg. The Social Role of the Man of Knowledge, 1940), Nauki o kulturze (oryg. Cultural Sciences. Their Origin Development, 1952), Współczesne narody (oryg. Modern Nationalities, 1952), Relacje społeczne i role społeczne. Nieukończona socjologia systematyczna (oryg. Social Relations and Social Roles: The Unfinished Systematic Sociology, 1965).
Więcej:
Twórczość F. Znanieckiego online
Prace i książki o twórczości F. Znanieckiego
